უილიამ შექსპირი (თარგმანი ალექსანდრე ელერდაშვილისა - http://uk.geocities.com/vakhoelerdashvili/)
სონეტები
102
რაც უფრო მეტად მეყვარები, გეტყვი მით ნაკლებს,
მდიდარ სიყვარულს გადავმალავ ღარიბ სიტყვაში;
მე ვერ მივბაძავ ყველა ყბედს და ქალაქის ამკლებს
გრძნობების ზღვიდან ცრუ სათქმელის გამორიყვაში.ვეღარც გაზაფხულს შევადარებ სიყვარულს ჩვენსას,
ის აღარც ვარდს ჰგავს, აღარც იხდენს იას ტოლივით,
ვეღარ შევკადრებ შემოდგომას ყმაწვილურ კვნესას
და დავდუმდები ვალმოხდილი იადონივით.თუმცა ნაკლებად ღამის წყვდიადს არ ვეტრფი ახლა,
თუმცა ბატონობს შმაგი ვნება კვლავაც ნებაზე,
მაგრამ ვაი, რომ სიყვარულსაც დაეტყო დაღლა
და გონზე ყოფნას ვეღარ გავცვლი გაოგნებაზე.ბულბულიც ზოგჯერ გალობისთვის ყელს კი იღერებს,
მაგრამ თუ სატრფოს ვეღარ ხიბლავს, აღარ იმღერებს.
109
ო, გევედრები, არ მომაკლო სიტყვა კეთილი,
არ დაიჯერო, რომ შემეძლო შენი ღალატი,
ჩემი სული ხომ შენს მკერდშია გამოკეტილი
და სხვა გულისკენ გზას როგორღა გავიკვალავდი?!არ დაიჯერო, რომ აღარ ხარ ჩემი სავანე,
რომ მენატრება სხვა მხარეთა ცა და ქვეყანა,
რომ დავემგვანე გადამთიელ მავან-მავანებს
და, ჩემს სანაცვლოდ, აჩრდილიღა შემოგეყარა.არ დაიჯერო, რომ ცოდვილი დაბლა დავეცი,
რომ ჩემს გრძნობებში წარმავლობის ქსელი გაება
და მთელი ჩემი საგანძური ისე გავეცი,
არ შემრჩა შენთვის არაფერი, ჩემო ღვთაება!მე აღარაფერს ვევედრები ამ დიდ სამყაროს –
მამყოფოს შენთან და არასდროს აღარ გამყაროს!
110
ვაი, რომ მართლაც მთელ ქვეყანას მივედ-მოვედე,
მართლაც რომ ხალხის დასაცინი გავხდი მასხარა,
ახლანდელობით დაბრმავებას ისე მოვენდე,
წარსულის განძი ჩალადაც კი არვინ მახმარა.ვაი, რომ მართლაც ასე მოხდა!... მართლაც ასეა –
ცდუნებას დავყევ რაღაც ჟამით, რაღაც დროებით...
მაგრამ დღეს გული სიყვარულით კვლავაც სავსეა
და ძგერს იმედით, განა რაღაც ამაოებით.განა არ კმარა, რაც გადამხდა გადასახდენი,
რაც რამ ქალაქად მომაჩვენა დაბად გებულმა?
ან რაღად უნდა ვადიადო ღმერთი ამდენი
ერთი ღვთაების მონობისთვის დაბადებულმა?!ან მაპატიე, ან გამწირე, დამდე ვალი ან...
რა ვქნა?! – მიყვარხარ მართლაც ძლიერ, მართლაც ძალიან!
111
შეუბრალებელ უდროობად ქცევა დროისა
ჩემს ბედს მოჰკითხე!... მე მის ცოდვას რას მემართლები?!
მისგან დევნილმა მე შენდობა ვპოვე ბრბოისა
და მოვიარე წუთისოფლის ბნელი ხლართები.და რადგან ვითმენ ამდენ სირცხვილს, თავზედდატეხილს,
რადგან, ვით მღებავს, მეც შემომრჩა ცოდვა ლაქებად...
მიტომ გავედრებ ჩემს სიცოცხლეს სახელგატეხილს,
რომ ბედისწერა მომიქციო ნანატრ განგებად!რომ შემიბრალო! – თუნდ გესლიანს მაღირსო წამალს,
რომ განმიკურნო უიღბლობის სენი მზაკვარი,
რომ ჩემთა ფიქრთა უნაპიროდ გადაშლილ ტრამალს
კვლავაც დააჩნდეს ღვთაებრივი შენი გზა-კვალი!გთხოვ, მაპატიო... განმაშორო ძველი ცდუნება
და ეს იქნება ჩემთვის შვება და განკურნება.
112
ჩემს სასიკეთოს როცა სიტყვას ამქვეყნად იტყვი,
ჩემთვის სიყვარულს და სიბრალულს როცა იმეტებ,
როცა მავიწყებ – ბრძენი ვარ თუ უგნური ბრიყვი
და ნაძრახ დროში მოწყალობით რომ მაიმედებ,მე მაშინ ვხვდები, რომ ქედს უხრის კეთილს ავი და
რომ წუთისოფლის ყველა მადლი შენში მინახავს,
მთელი წარსული რომ ამ გრძნობის ძებნით გავიდა
და რომ სიცოცხლე მხოლოდ შენთვის შემომინახავს.და ვკარგავ ხსოვნის უფსკრულებში ყმაწვილს თუ ხნოვანს,
ვისთვისაც ჩემი ნაფიქრალი გზად ვანიავე,
და მლიქვნელთა და ავყიათა საზარელ ხროვას
ვეღარსად ვხედავ, რადგან ქვეყნად ქრება სიავე.რაც შენზედ ფიქრმა ჩემს სიცოცხლეს ხელი დარია,
ჩემთვის, შენს გარდა, სხვა ამქვეყნად ყველა მკვდარია.
113
რაც შენ დაგშორდი, გონებითღა ვუმზერ სამყაროს,
თვალს აღარ შერჩა საამქვეყნო საქმე და ვალი,
თვალით ნანახმა თუკი შენთან უნდა გამყაროს,
მიჯობს დაბრმავდეს სამუდამოდ ასეთი თვალი.თვალის სარკეზე მიჯობს ვკლავდე ყველა ცდუნებას,
სჯობს არაფერმა ჩააღწიოს გულის ფიცრამდე,
აღარ ვხედავდე ვარდს და ბულბულს, მზეს და ბუნებას,
და ცოდვათაგან გონებით სჯობს თავს რომ ვიცავდე.სჯობს თვალს ვავლებდე ხან მახინჯ და ხან ლამაზ ხედებს,
ღამის შემყურეს, მზის სინათლეც თვალწინ მხვდებოდეს,
ვხედავდე ზღვებსაც, მაღალ მთებსაც, გედებს თუ მტრედებს,
და ყველაფერში შენი სახე მელანდებოდეს.რაგინდ მაცდუნოს თვალმა უცხო წარმოსახვებით,
ნათელ გონებას ვერ ამიმღვრევს ბნელი ზრახვებით.
114
ნუთუ გონება გამეხლართა მზაკვარ გრძნობაში
და, როგორც მეფეს, მლიქვნელობის სენი ერევა?!
ან ეგებ თვალი გაიწაფა ჯადოსნობაში
და პირფერობა სიმართლეში აღარ მერევა.ნუთუ ურჩხული გადაიქცა ზღაპრულ ფერიად,
ნუთუ სიყვარულს გულწრფელობის მადლი სცხებია,
ან ეგებ ქვეყნად საძრახისი არაფერია
და რაც სიმდაბლე დამინახავს, მომჩვენებია.ნუთუ ასეა?! – თვალი ხედავს მაცდურ სანახებს,
მიტომაც თან მდევს თვალთმაქცობის სენი მეფეთა...
თვალს რა მოვკითხო? – თავის ბატონს იმას ანახებს,
თუ რამ გონების საამებლად შემოეფეთა.თვალმა თუ ავი დაინახა, კარგიც მისია,
თუ სილამაზეს არ შეხედა, რის მაქნისია?!
115
თურმე ვცდებოდი, სიყვარულში ზღვარს რომ ვეძებდი,
მე უკანასკნელს არ გიძღვნიდი თურმე სტრიქონებს,
ან რა ვიცოდი, ცეცხლთან ჭიდილს კვლავ თუ შევძლებდი
და ჩემს მახლობლად ტრფობის სიო კვლავ თუ იქროლებს?!ან რას ვიცნობდი იმ ერთადერთს უთვალავს შორის,
იმ ერთ შემთხვევას, სადიდებელს რაც ხდის საკიცხავს,
რაც ერთ სიტყვით აქრობს თურმე სათავეს ჭორის
და აცვლევინებს თვით მეფესაც ფიცს და საფიცარს.ან რას ვიგრძნობდი, გაავებულ დროსთან მოდავე,
რომ შემძლებია სიყვარული ზღვარგადასული,
აუხდენელის გაცხადების რომ ვარ მოთავე
და რომ მომავალს ვერ ამიმღვრევს ბნელი წარსული?!ახლაღა ვხვდები – სიყვარული თურმე ბავშვია
და მის გაზრდამდე მოყვარენი ფრთას რომ არ შლიან.
116
აუგს ვერ ვეტყვი, როცა ვინმეს უყვარს ნამდვილად,
ნამდვილის გარდა, არ ვცნობ ტრფობას სხვას და გარეშეს,
გრძნობა ის არის, რასაც ჟამი ვერ ცვლის ადვილად
რაც მოძალადე ვნებასავით ვერ ითარეშებს.მე სიყვარულში ქარიშხლიანს ვხედავ სამყაროს,
სადაც სიკეთე გზას იკვალავს დროშის ფრიალით,
სადაც მოყვარე მოყვრისაგან ვერვინ გაყაროს
მაცდურობათა ოკეანის ორომტრიალით.მე სიყვარულში არ ჩამიკლავს დროის დინება,
არც ვარდებივით გამიფანტავს გზად და მარაოდ,
თოჯინასავით არ მიცდია წარმოჩინება
გალაღებულთა წუთისოფლის სამასხარაოდ...მაგრამ თუ ვცდები, თუ ჩემს ლექსში აზრი არ არის,
არ ჰყვარებია მაშინ ქვეყნად არვინ არავის.
119
რა შხამი მასვა სიყვარულმა?! ან რა სამსალა
დამალევინა ჯოჯოხეთურ ცრემლთან ნაზავი?!
შიში იმედზე და იმედი შიშზე გაცვალა,
რომ გამარჯვებულს მარცხი მეგრძნო უზარმაზარი.შეწყალების წილ რას მთხოვდა და რას მავალებდა,
რა ნეტარებას მიმზადებდა, ცოდვის მაგიერს?
ჩემს თვალებს სატრფოს კვალდაკვალ რომ აწანწალებდა,
მიტომაც თვისი საბუდრები გამოანგრიეს.მაგრამ სიავეს თურმე მადლიც უხვად ჰქონია,
ბოროტებაში მე უკეთესს ჩავწვდი სიმართლეს –
სიყვარულის ხე როცა ყველას მკვდარი ჰგონია,
უცებ ცოცხლდება და მეტ ზაფხულს გადაიზამთრებს.დღეს სიყვარული მიტევების ღიმილს მაგებებს
და დანაკარგზე სამჯერ მეტად ვპოვებ სარგებელს.
120
შენს აუგ სიტყვებს მე მოყვარის გრძნობით განვიცდი
და ამ გრძნობასთან ჩემი წყენა მონაგონია,
ვით დამნაშავე, ქედს რომ გიხრი, ნუთუ არ იცი,
შენ ჩემი გული ქვა და რკინა ხომ არ გგონია.ნუთუ გწადია, მეც შენსავით გავყვე ცხოვრებას,
მეც მოვიძიო მოყვასისკენ გზა უკეთური
და ყველა წყენის საუკუნო დამახსოვრებას
მეც მოვადევნო შურისგება ჯოჯოხეთური?!ნუთუ არ გახსოვს შენ იმ ღამის გრძნეული სევდა,
როცა ერთმანეთს შევალიეთ სული ფერებით
და დავიამეთ სატკივარი, რაც კი რამ გვდევდა,
მაცოცხლებელი სიყვარულის მშვენიერებით.მე პატიებით განგაშორე ცოდვა ყოველი,
ახლა სანაცვლო პატიებას შენგან მოველი.
123
დროო, უდროოდ ნუ იქადნი შენ ჩემს ცვლილებას,
არც ახალია ეგ ქადილი და არც ძველია...
თვით პირამიდაც, რაგინდ სდევდეს ჟამთა დინებას,
მაინც წარსულის ზმანებათა სამოსელია.დღემოკლენი ვართ და მიტომაც ასე გვგონია,
მხოლოდ ჩვენ გვესმის საოცარი შენი ზღაპარი,
რომ წუთისოფლად დაბადებას აზრი ჰქონია
და ჩვენ გვეკუთვნის ეს სიცრუის თავშესაფარი.მაგრამ მე ვხედავ, რა მუხთალიც გიპყრობს ზრახვები,
სხვების დათესილს როცა იმკი სხვაგან მოსავალს,
რა შემზარავი მაცდურობით დაგვენახვები,
სიკვდილის გარდა, რომ ვერ ვპოვებთ სხვა გამოსავალს.მიტომაც ვფიცავ, სიცოცხლე რომ ჩაივლის მთელი,
ვერ შემცვლი ვერც შენ და ვერც შენი სიკვდილის ცელი.
128
ყოველთვის, როცა შენ აჟღერებ მუსიკის ჰანგებს,
როცა თავად ხარ ამ მუსიკის ჰანგი ეული,
შენს თითებს შუა ჰარმონია მახეს რომ აგებს,
რომ დაატყვევოს ფიქრი ჩემი, გზარეული,მე შურით ვუმზერ, როგორ თრთიან ხეზე სიმები,
თითქოს შენს ხელებს სტაცებენო წამიერ ამბორს,
თითქოს ჩემს ბაგეს მათ წაართვეს კოცნის იმედი
და ჩემს სათქმელსაც ეს მკვნესარე სიმიღა ამბობს.ო, როგორ მინდა, მეც სიმივით ხეზე გავება,
ერთი ჰანგიდან მეც რომ გრძნობა სხვისკენ ვიცვალო,
რომ არ მაკრთობდეს ამ სიცოცხლის ჩამოთავება,
ბევრჯერ მოვკვდე და ერთხელაც არ გარდავიცვალო.უსულო სიმთან შენმა ხელმა მოიკლას ვნება,
მე კი შენს ბაგეს ვემბორო, მომეცი ნება!
130
მზის ბრწყინვალება ჩემი სატრფოს მზერას არ ახლავს,
მეწამულ მარჯანს სულაც არ ჰგავს მისი ბაგენი,
თოვლის სითეთრეს მის გულმკერდზე ვერავინ ნახავს
და აბრეშუმსაც მე მის თმებში ვერ მივაგენი.დამასკის ვარდებს გადავყრივარ ქვეყნად მრავალგვარს,
მეც შემიგრძვნია სურნელება მათი ნამდვილი,
მიტომაც ვამბობ – ჩემი სატრფო ვარდს რომ არა ჰგავს,
რომ სურნელითაც მდედრი გახლავთ პირწავარდნილი.მის ხმას რომ ვისმენ, გრძნობის ზღვარიც გადამილახავს,
მაგრამ მუსიკა მე სიამეს მეტად მანიჭებს;
ქალღმერთის ქვეყნად სიარული მე არ მინახავს,
ჩემი სატრფო კი ორივე ფეხს მიწას აბიჯებს.მაგრამ, ღმერთმანი, მათზე ნაკლებ სიკეთეს არ ფლობს,
ვისაც სიყალბე პირმოთნეთა ჭაობში აფლობს.
140
რა ვერაგიც ხარ, ისეთივე იყავ ჭკვიანი
და ნუ გწადია, ჩემს სატკივარს ახსნა აღვირი,
ნუ მათქმევინებ, რაგინდ იყოს ძალზედ გვიანი,
თუ რა გვალვიან ტრფობაზე ვარ ცრემლად დაღვრილი.ნუ დაივიწყებ, მოწყალება თუ რამ გებადა,
ნუ გეყვარები, მომეპყარი ოღონდ პატივით...
მე სნეულს ვგავარ, ვინც სიკვდილის გზას მიჰყვება და
მკურნალის რჩევას მაინც ვერ თმობს ანდამატივით.ნუ გამკიცხავ და სიძულვილს ნუ მისცემ სადავეს,
მე ხომ სიგიჟე შენი ტრფობით შემომეყარა,
ბრბოს საამებლად ნუ დაუდებ იმ ჭორს სათავეს,
რომ ჩემს სირცხვილზე ქირქილებდეს მთელი ქვეყანა.
გულს თუ არ მანდობ, თვალი მაინც გამოიმეტე
და, ზოგჯერ მაინც, თვალთმაქცობით დამაიმედე.
142
მე თუ სიყვარულს ცოდვად მითვლი, შენც შეიქმ ცოდვას,
რადგან სიძულვილს ანაცვალებ ყველა ღირსებას,
არავინ იცის, საძრახისი ვის მეტი მოგვდგამს
და ვისი გრძნობა იმსახურებს გასაძლისებას.დღეს სიყვარულის ბორკილების აყრა გწადია
და შენი ბაგე საყვედურსაც მიტომ მაგებებს,
თურმე რამდენი შებღალული წელიწადია
სხვების სარეცელს მე ქურდულად ვტაცებ სარგებელს.და თუ მე კვლავაც მიმზერ, როგორც არარაობას,
და თუ გაგირბის მონატრებით სხვისკენ თვალები,
ჯერ თავად ჩაწვდი შებრალების არსს და რაობას
და მერე სხვასაც დიდსულოვნად შეებრალები.თუ ძველ მოყვარეს დაამადლე სიტყვა კეთილი,
მომავლისაკენ თვით გექნება გზა მოკვეთილი.
144
ორ სიყვარულში დავატყვევე ჩემი არსება:
გულზედ ბოროტი ძალა მეფობს, სულზედ – კეთილი;
კეთილს მოკეთე კაცთანა აქვს სრული მსგავსება,
ბოროტს კი ქალის ნაკვთები აქვს გამოკვეთილი.მე ჯოჯოხეთში მიმაქანებს მდედრი სატანა
და იმ ერთადერთ ანგელოზსაც მტაცებს სულიდან,
რასაც განგებამ განუწესა თავის გატანა
დასაბამამდე არსებული აღსასრულიდან...და მე არ ვიცი ჩემს სიცოცხლეს რა ძალა მართავს,
რას დამახვედრებს განკითხვის დღეს ვნება გრძნეული,
ჩემს მეგობართან ჩემი მტერი სიტყვას რომ ხლართავს,
მეც მეძალება მგზნებარება ეშმაკეული!...ოჰ, თუ სატანამ ჩემს ანგელოზს ხელი დარია
და ახლა ისიც ჯოჯოხეთის ბინადარია?!
147
მე უცნაური სიყვარულით შევიქენ ავად:
ის მიყვარს, რასაც გავურბოდი ჟამით ჟამიერ,
რასაც სახელად “დამღუპველი” ვუწოდე თავად
და რაც სამსალას უმოწყალოდ მასმევს ამიერ.ჩემს გონებასაც ღამედ ექცა მადლი დღისა და
ვერ განმიკურნა მე ეს სნება, ნებით ნებული,
და შემომწყრალმა ნუგეშიც კი არ მაღირსა და
სიკვდილის კართან მიმატოვა გაოგნებული.აქ დავასრულე სააქაო ფიქრთა გზა-შარა,
აქ დაეჭედა ჩემს სიყვარულს ბნელი წერტილი
და უგნურებამ სამომავლო სივრცე გაშალა
სიცარიელის სიქათქათით გადაპენტილი.აღარ მსურს შენში, სინათლის წილ, წყვდიადს ვხედავდე,
შენ მიმიყვანე სამოთხიდან ჯოჯოხეთამდე.
148
შენ, თავო ჩემო, სიყვარულმა ეს რა დაგმართა?! –
მრუდე ნიღბების სამზერადღა შემოგრჩა თვალი,
ნუთუ გონება ერთმა გრძნობამ ისე წაგართვა,
რომ განუსჯელად შემატოვე ცოდვა და ბრალი?!და თუ ეს არის ჩემი ხვედრი, რაც ნახა თვალმა,
მაშ, რაღად ვიგრძენ მთელი ქვეყნის ზურგის შექცევა?!
და თუ არ არის, რატომ მამცნო კაცმა თუ ქალმა –
რომ სიყვარული ბედისწერად გადამექცევა?!ვის დავუჯერო? ხალხს თუ ამ ჩემს დაბინდულ თვალებს,
რომლებსაც ცრემლი აბრმავებს და სიცხადეს ჰპარავს?
ის ვიცი მხოლოდ, მზერა დიდხანს ვერ გამაწვალებს –
მზეც ხომ არსად ჩანს, სანამ ზეცას ღრუბელი ფარავს.მზაკვარი ტრფობა თვალში ცრემლთა საგუბარს მართავს,
რომ ჩემი მზერა ვერ არჩევდეს ცრუსა და მართალს.
149
არ გიყვარვარო! – ვეღარ მეტყვი ცილისწამებით,
თავადაც ხედავ, საკუთარ თავს მტრად რომ ვექეცი,
რომ შენზე ფიქრში თენებით და შემოღამებით
ჩემსავე სხეულს სუნთქვასავით გამოვექეცი.ვერ მეტყვი, რომ შენს მოძულესთან დავალ მოყვრებით,
რომ შენს მოშურნეს თვალთმაქცური ჟინით ვხლებივარ,
რომ მორჩილების კვნესითა და ამოოხრებით
შენს სისასტიკეს ერთხელ მაინც შევბრძოლებივარ.ვერ მეტყვი – თითქოს საკუთარ თავს ვუმზერ პატივით,
რომ შენს სამსახურს არ მივიჩნევ მე ჩემს ღირსებად,
რომ შენი მზერა არ მიზიდავს ანდამატივით
და სიყვარული გადამექცა გასაძლისებად.მაგრამ შენ გიყვარს ის, ვინც ცხადად ხედავს შენს ცოდვებს,
მე კი სიბრმავე ბედისწერის სასჯელად მომდევს.