გრიგოლ რობაქიძე

გველის პერანგი

ვამეხ

„ძმური ნუგეში“ გაჩაღებულია. ორკესტრი სერავს ხმაურს. ვინ გინდა იხილო?! ქართველი. სომეხი. თათარი. ოსი. მთიელი. ებრაელი. პოლონელი. ესტონელი. ლიტველი. რუსი აფიცრები. პოლკოვნიკები. „ზემგუსარები“. ხაკები. შინელები. საბეჭურები მრავალნაირი. და მთელი გუნდი სათნოების დების და მთელი ხროვა აფიცერთა ცოლების. ხასები დემიმონდენები. პაპიროსის ბოლი. ყავა და კონიაკი. „კახური“. ხრიალი. ჟრიალი. ქეიფი. დროსტარება. ახალი რომანსი. ვიღაც ტენორი „ზემგუსარი“. ვიღაც ბარიტონი: ისიც „ზემგუსარი“. ქალები დაყურსულები და ვაჟები ატეხილები. აქაიქ თვალებში: სიფილისის ციალი. ისტერია და ბაკჰანტები. დახლთან ხანგადასულნი მანდილოსანნი - რომელნიც თავის სილამაზეს იგონებენ. მაგიდებს თავს ევლებიან წამოჩიტული ქალიშვილები: „პირველ გამოსვლას“ აქ ცდიან..

კუთხეში ზის უცხო კაცი. ყოველთვის ამ მაგიდასთან ზის. იციან - და მაგიდა დაკავებულად ითვლება. უცხო კაცი ქალიშვილებს არც მიმართავს დაკვეთისათვის. ქალიშვილებმა ესეც იციან. მოაქვთ: მაგარი შავი ყავა და კონიაკი. გუშინ ასე იყო.. დღეს ასე არის.. ხვალაც ასე იქნება. უცხო კაცი არავის უცქერს: თვალები უსაგნოთ იხედებიან. არც ინძრევა. ხანდახან სიგარას თუ მოსწევს. მის ირგვლივ ჩურჩულია ყოველთვის:

- ვინ არის?!

- ინგლისელი თუა..

- ესპანელსაც წააგავს..

- იერი ქართველისა აქვს..

- ეგებ კიდეც ესმის..

- რას ამბობ?!

უცხო კაცს თითქო არ ესმის.

ორკესტრი აღარ უკრავს. ესტრადაზე პოეტები სცვლიან ერთიმეორეს. ლექსებს წარმოსთქვამენ: თითქო მტერს ეომებიან. უთუოდ მორკინალთა შთამომავალნი არიან. რას არ ახელებენ?! მთვარეს. ივერიის ასულს. ბულბულს. დიონისოს. აპოკალიპსს. და კიდევ რას?! რითმებით ეჯიბრებიან ერთიმეორეს. ასსონანსებით - ხმალში იწვევენ. ყველაფერს ახელებენ: თვითონ კი ტაში ახელებთ: როგორც ალერსი ამორძალის.

კარებში ვიღაც თავს შემოყოფს. თავი იგრიხება და კანკალებს. თმებს ჯერ მაკრატელი არ უნახავთ. თვალებიდან - თვალები ბზიკებია - ფოსფორი კიაფობს: ლოთობის თუ სიგიჟის თუ ორივესი... თავი დაიყვირებს:

В магазинах трехэтажных
продаются трикотажные...

მაგიდები ახითხითდებიან:

- აი პოეტი თუ გინდა ეს არი..

- ასეთი ასსონნანსი ჩვენს ესტრადასაც გაუჭირდება..

კარებში შემოყოფილი თავი თამამდება:

Сегодня авиатор
Похитил Травиату...

მაგიდები ეგებებიან:

- პოეტი მაგ ყოფილა..

- გაუშვით ესტრადაზე..

თავი განაგრძობს ყვირილს:

- ორააანგ - უტააანგ..

- აი ხმოვანება ლექსისთვის.

თავი შემოგორდება.

საჭმელს აწოდებენ. სასმელს. ღვინოს.

მას არაფერი უნდა. მას უნდა მხოლოდ არაყი. ერთი ჭიქა არაყი. მოუტანენ. ხელები აუთამაშდება. უცქერს სავსე ჭიქას. ბოდლერის ლოთს თვალებში ასეთი ამღვრევა ალბად არ ჰქონებია. ხელი უცახცახებს. ტუჩები კიდევ უფრო. სიხარულით?! ეგ რომ იცოდეს - ბედნიერი იქნება. მაგრამ ბედნიერი იქნება: იცის. გადაჰკრავს ერთბაშად. თვალებს გადმოკაკლავს. თითქო მთელი სამყარო იხილა მთლიან-აღებული. ჭიქა არაყი - სამყარო. გადის. „უცხო კაცი“ გადმოკაკლულ თვალებში ჩამომხჩვალის მზერას ხედავს - მესოპოტამიაში რომ წააწყდა...

ისევ ორკესტრი..

- პრეჩისტე სპააასეეე...

ვოლგის ნაპირებიდან თუ არიან. კაცი და ქალი. თვალები ორივეს ამომშრალი აქვს. ქალის ხმა: წრიპინი. კაცის ხმა: დიდი სადგურის შვეიცარის. მიდიან. მიიმღერიან. საიდან და საით?! თვითონ კი იციან?!

- სპასიიი..

- ეს ღა გვაკლდა კიდევ!.

(მაგიდებს აქვთ წინასწარი გზნება)

- ახალი რომანსი!.. ახალი!.

- უთუოდ! ხვეწნაა საჭირო?!

„ზემგუსარი“ საყელოს ისწორებს ესტრადაზე:

Гордая прелесть осанки -
страстная нега очей...

ქუჩაში კი:

- ექსტრა! ექსტრა!

- ბრესტის ზავი!

- ბოლშევიკებმა დათმეს..

- ყარსი.. არდაგანი... ბათომი..

- ამიერ-კავკასიის მთავრობა ემზადება..

- ექსტრა!. ექსტრა!. ექსტრა!.

მაგიდები შეირხევიან:

- ვინ ჰკითხავთ მაგათ ზავის შეკვრას?!

- ზავს ვუჩვენებთ მაგათ...

- ერთი ხელთ ვიგდოთ და..

- რომანსი!. რომანსი!.

- ისევ რომანსი სჯობს..

„ზემგუსარი“ განაგრძობს:

Все это есть у исканки -
Дочери южных ночей...

ქალიშვილები დნებიან - მაგიდებს რომ უტრიალებენ.

„უცხოელი“ ზის უძრავად.

ხშირ ტყეში მიდიხარ. ღამეა უმთვარო. ზევით. ვარსკვლავები და ირგვლივ ტყის ტევრები. სიჩუმე: რომელსაც კაცი შორს გადაჰყავს. სმენა მახვილდება. ისმის კალიების ზუილი. თითქო თვალწამებია მარადის. გასუდრვა და სმენა იდუმალების.

„უცხო კაციც“ ტყეშია თითქო. კაფეს ხმაური კალიების ზუილია. შორს გადასულა ფიქრებით. ირგვლივ თითქო ოკეანეა და ოკეანეში მხოლოდ ერთი ფიქრი როგორც გაჩუმებული ჭვალი: „შესაძლოა!“ მეგაზეთე ბიჭების ძახილი აფხიზლებს. ყიდულობს. კითხულობს. „იმ“ ამბავზე არც ერთი სიტყვა. მაგრამ რა გააქრობს „იმ“ ამბავს?! დახვრეტა საგურზე. დახვრეტილთა შორის ნაცნობი გვარი. ნუ თუ „ისაა“?! ნუ თუ „მასთან“ „ისიც“ იყო?! არა: შეუძლებელია. ფიქრები ავდებიან. ქვეყანა თუ იქცევა?! „დაიქცეს - მხოლოდ“.

ჰო: ეს „მხოლოდ“! ყველაზე უფრო საიდუმლო სიტყვა. ჭიანჭველა მიდის. კამეჩი ფეხს აბიჯებს და გასრესს. კამეჩი ვერც ხედავს რომ გასრისა. მთა სკდება და კამეჩს სრესს. მთა ვერც ხედავს რომ გასრისა. მიწა ირყევა და მთას მიანგრევს. მიწა ვერც ხედავს რომ მიანგრია. პლანეტა პლანეტას ეჯახება და მიწას მიაფშვნის. პლანეტები ვერ ამჩნევენ რომ მიწა იღუპება. მაგრამ სად არის ის: რომელიც ყველაფერს მიანგრევს და თვითონ უნგრეველი რჩება?! არ არის? მაშ ყველაფერი ინგრევა: არა რა რჩება?!. მაგრამ გული ხომ სხვას ამბობს: გული ვერ ურიგდება „არას“. გული ცოცხლობს მხოლოდ მით: რომ „რაღაც არის“. იყოს ეს „რაღაც“ პაწა ჭიანჭველა: გულისთვის იგი მთელი სამყაროა. ჭიანჭველა გაისრისება - გული სისხლად დაიქცევა...

- ექსტრა!. ექსტრა!. ექსტრა!.

კიდევ მეგაზეთე ბიჭები.

- რევოლუცია იმარჯვებს..

- ბოლშევიკებმა დაამარცხეს..

- ბოლშევიკებმა დახვრიტეს...

„უცხო კაცის“ ტვინი შანთებია:

- გაიმარჯვოს: მაგრამ „მე“... „მას“ ვინ იხსნის?!

რა დააბრუნებს დაკარგულს?!

* * *

- ექსტრა!. ექსტრა!. ექსტრა!.

- სმენა წაიღეს ღმერთმანი ამ ბიჭებმა..

კარი იღება. შემოდიან: კაცი და ქალი. მაგიდები აილეწებიან. ზოგიერთნი წამოვარდებიან.

- ვამეხ! ვამეხ! ვამეხ!

უნდათ ყელზე მოეხვიონ: მაგრამ „ალლან“ ვის მიუშვებს. დოგი თვითონ ეხვევა სიხარულით აყვენილ ვაჟს. შემდეგ ქალს მიაშურებს: იმასაც ეხვევა. არჩიბალდ დგება.

მაგიდები ყვირიან:

- ვამეხ გადარჩი!!

- დახვრეტილი გვეგონე..

- დეპეშებში შენი გვარიც იყო ნახსენები..

- ჩემი მოგვარე დახვრიტეს..

- გილოცავთ გადარჩენას..

მთელს კაფეს „ვამეხ“ აკერია ენაზე. ისეთი დახვედრაა - თითქო ამ ხნის განმავლობაში მარტო მისი ფიქრი ჰქონდათ. მხიარულ სახეებს მართლაც ეტყობათ გახარება. განსაკუთრებით ერთ მაღალ პოეტს: რომელიც „ვამეხს“ საძრაობას არ აძლევს. ვამეხ არჩიბალდს ხედავს. ოლგა უკვე მასთან ზის. ვამეხიც მიდის.

- არჩი!.

- ვამეხ!..

ძმური გადაჭდობა ყელი-ყელზე.

ოლგა იხდის ტყავის ფრენჩს. შოფერის ქუდს სკამზე დებს. მაგიდები ეხლა მას უცქერიან. წითური თმა აბურძგვნილი აქვს. სახეზე: თითქო მტვერი და ქარი. მაგრამ ერთი მოხედვა განზე - და ქალის მიმართ მაგიდები პერპენდიკულარულად იგეზებიან. მკერდი?! ასე მაგრად ნადირი თუ სუნთქავს.

- ორკესტრი!. ორკესტრი!.

არჩიბალდ თითქო მღვიმედან გამოდის: საცა მარტოობა იყო ბნელი და მორიელები. ხედავს გაშლილ არეს: თითქო დიდი ნიგვზის ჩრდილიდან. მოლის სიმწვანეს მზე ხვითოდ ეფინება. ხვითოში ქალის ტანი იკვეთება ალეწილი.

გული თქრიალობს ვაჟის: რომ დახუთვას გადარჩა.

- ოლგა!.

ზურმუხტის ფოთლები ხალასდებიან.

ვაჟი ისუნთქავს მათრობელ სივრცეებს ქალის თვალებში რომ ისარკებიან.

განზე ისევ შეძახილი:

- ორკესტრი!. ორკესტრი!

მაგრამ ჯერ არ შექმნილა ორკესტრი: ეს სიხარული რომ გადაიღოს.

(ამას არჩიბალდ ფიქრობს)

ლხინი მატულობს.

- ვამეხ!. აქ მატასი იყო..

უეცრად მიახლის მეგობარს ღიმილით..

- მატასი?. აქ? რა უნდოდა?!

ვამეხ ამ წამს ხმალია ქარქაშიდან რომ ამოიღებენ.

არჩიბალდ უყვება მატასის ამბავს.

ვამეხ ავარდება. გარბის.

- ამ წუთში.. დეპეშა უნდა გავგზავნო.

მარტო „ალლანს“ უკვირს მისი გავარდნა.