სისხლი სიცოცხლეა და შიში.
ქართული თქმა.
არჩიბალდ მეკეში ფარდებს ასწევს. გადის ტერრასაზე. ტაბა ტაბაჲ წასულია. არჩიბალდ ელის ოლგას. ბაღს გადახედავს და ფიქრობს: ეს წალკოტი ოლგასათვის არის გულგადახსნილი. ფიქრი ღიმილით თავდება: შეყვარებულთა სიტყვები ყველაზე ღარიბია.
საათს დახედავს. რად არ მოდის?! მოუთმენლობა?!
მაგრამ მოუთმენლობას მისი ძრაობა არ ამხელს.
ესეც მამისაგან აქვს ნაანდერძევი.
დახედავს კიდევ საათს. ოლგა იგვიანებს. მოისმის ჭიშკარის ხმაური. გული ყურს იცქვიტავს მაგრამ მყისვე ჩამოუშვებს: ჯარისკაცია ბარათით. ოლგასგანაა?!
მეკეში ბარათს კითხულობს. ვერ მოვა: არ გაანთავისუფლეს. სიტყვებში მოკუმშული ნაღველი უნახაობის. თუმცა გუშინ ხომ აქ იყო. მაგრამ „შეყვარებულმა“ გუშინ არ იცის.
არჩიბალდ მეკეში გადის ბაღში. დასეირნობს.
ეს რა სიმღერაა?! არჩიბალდ გულისყურია მარტო.
ჰაა: ისევ ის სიმღერა - აბგერმის ახლო რომ მოესმა.
უცხო და ნაცნობი: ძველი ქართული სიმღერა.
სიღერა ბაღიდან მოისმის. ბაღი იქვეა ახლო.
არჩიბალდ ქუდს იხურავს. მიდის როგორც სომნამბულა.
სადღაა რეფლექსიი?!
* * *
ბაღში ფარდულებია სახელდახელოდ გამართული. ჩრდილების ქვეშ - გაწყობილი მაგიდები. ვინ გინდა რომ იქ არ იყოს?! „ქალაქთა კავშირი“. „წითელი ჯვარი“. „საერთობო კავშირი“. „ზემგუსარები“ და სათნოების დები.
უქმე თუ არის.
არჩიბალდ განმარტოებულ მაგიდას უსხდება.
ათვალიერებს.
რუსები. ლიტველები. პოლონელები. ბერძნები. ოსები. ქართველები. სომხები. ყველაზე მეტი - რუსები. მათზე მეტი - ქართველები. კიდევ მეტი - სომხები.
პროფილები: ასსარგადონიდან კარაპეტამდე.
ერთ მაგიდას ქართველები უსხედან.
მღერიან და სმურებს გადადიან.
- სიტყვა პეტრიძეს!
გაისმის თამადის ხმა.
- პეტრიძეს კი არა პეტრიწის!
თამადის ხმას ირონიით გადასჭრის მეორე ხმა.
უეცრად მესამე წამოხტება პეტრიძეს თუ პეტრიწის გაგონებაზე. ხმელ კაცს ფერი ეცვლება. თხელი ცხვირი იმწვეტება და ნესტოები იბერებიან. სახე - ნამდვილი მაჭიკი: ყველს რომ ჰკვეთავენ. მარცხნით ჩაქნეულ ტუჩზე სევდა გარჩენია. სევდას უცნაური ღიმილი წამოცმია როგორც შამფურის წვერს. თმები იგრუზებიან. თვალები დასისხლულან და ჰკიაფობენ როგორც აწითლებული პილპილები. მკერდი ჩავარდნილა და ქშენს ჩაფუშულ საბერველივით. მთელი ტანი: თითქო მალარიის ვიზიონით არის აცახცახებული. ხმელი კაცი პირველ შეხედვაზე თითქო საწყალია. მაგრამ წამოდგება თუ არა - მაჭიკის სახეს სიამაყის იერი გადაურბენს.
ახლაც აყენებულია ჩახმახივით:
- დიახ: პეტრიწი! ჩემი გვარი პეტრიწია!
- ფილასოფოსისა არა?!
ხუმრობს მეორე. მარცვალი „ლა“ მთლად „აგდებაა“!
- დაეხსენ თუ კაცი ხარ..
წაუჩურჩულებს მეორეს მესამე.
- თორემ თუ დაიწყო: შენი ტერია...
ვიღაცას სიცილი წასკდება.
- დიახ: პეტრიწი! პეტრიწი!
გაიძახის ხმელი კაცი.
- ვიცით რომ პეტრიწი ხარ..
ეხლა კიდევ სხვა იცინის.
- ამდენი „ტრიწი“ რა ამბავია?!
გაისმის სიტყვა განზე.
სიცილი ხარხარში გადადის.
- ეგ იმ სუფრას ჰკითხეთ!
იძახის ვიღაც: სომეხთა მაგიდას უთითებს.
- რაააოო?!
უკმეხი გამოწვევა.
- ჩვენი პეტრიწი სულ „ტრიწის“ გაიძახის. თქვენი მოდგმის თუ არის ბატონო ჭიშმარიტოვ..
წამოხტება მოკლე კაცი. თავს მედიდურად ასწევს: თუმცა შთაბეჭდილება ისეთია თითქო მიკერებული აქვს. მხრებში იმართება და იღებს გამომწვევ პოზას. ცხვირი: არყასავით ჩამოწოლილი. ზედ: პენსნე. მოსჩანან გადმოკაკლული ლეღვის ფერი თვალები.
- თქვენ მაგაებს თავი დაანებეთ..
- გვარი არ მოგწონთ თუ: ბატონო ჭიშმარიტოვ?.
არ ეშვება ქართული სუფრა.
კიდევ სიცილი და ხარხარი.
- ვის მამსგავსებთ თქვე ოხრებო?!
ყვირის გახელებული პეტრიძე.
- გამსგავსეს თუ არა... თვითონ უმსგავსო შენა...
შეუტევს ჭიშმარიტოვ.
ხრიალი. აშლა. წაწევწამოწევა.
სპარსელი ბიჭები მაგიდებს უთვალთვალებენ მეძებრებივით: თუ ვინიცობაა შეეჯახონ - ეგებ თეფშები და ბოთლები გადაარჩინონ.
ხრიალი მატულობს.
პეტრიძე ისტორიულ სახელებს ისვრის.
ჭიშმარიტოვ ყვირის: „გამიშვით“..
არჩიბალდ მეკეში განზე გაიხედავს. ხედავს - მოდის მაღალი ყმაწვილი. არჩიბალდ მოჰკრავს თვალს და შეირხევა: „ისაა“ - ბაზარში რომ ნახა. უცხოც მოხედავს. დარიდებით.
გაისმის ძახილი:
- ვამეხ! ვამეხ! ვამეხ!
ახლად მოსული ღიმილით უახლოვდება მაგიდებს.
- რა დაგემართათ?!
- არაფერი.. პეტრიძე და ჭიშმარიტოვი წალაპარაკდნენ..
ვამეხ ორივეს გადახედავს. ორივეს - ალერსით.
მაგიდები მშვიდდებიან.
შემდეგ მიდის ჭიშმარიტოვთან. მიესალმება. ხელს მხარზე დაუსვამს. გაცხარებული - ნელდება.
გამობრუნდება. მიდის ქართულ სუფრასთან.
- რა მოგივიდა სერგო?!
ეკითხება პეტრიძეს/
- სარგის და არა სერგო!
პეტრიძე ჯერ კიდევ არ დამცხრალა.
- სარგის კი არა: „სარქის“..
- სარქის!. სარქის!.
- ესღა აკლდა „ტრიწის“..
სიცილი. ხარხარი. ხრიალი.
- თქვე ოხრებო: სახელსაც მიფუჭებთ?!
ყვირის ანთებული პეტრიძე.
უკანასკნელ სიტყვებზე ჭიშმარიტოვი ისევ წამოხტება და მზადაა შეტევისათვის. პეტრიძეც აყვანილია გადაძახებისათვის. მაგრამ ახლად მოსული დაავლებს მას ხელს. აიყვანს მაღლა და ააბურთავებს როგორც ბავშვს. შემდეგ დაუშვებს ძირს და გადაკოცნის.
პეტრიძე ლბება:
- რა კაცი ხარ ვამეხ..
თითქმის ცრემლიც ერევა. იყუჩება ოდნავ დარცხვენილი.
ვამეხ სუფრას უჯდება.
და ისევ: სმურები და სიმღერა.
* * *
არჩიბალდ მეკეში ახლად მოსულს თვალს ვერ აცილებს:
ოცდაშვიდი წლის თუ იქნება. როგორ დადის?! „ალლანს“ ჰგავს მოქნილობით. სიმაღლით - არჩიბალდის ტოლი. აღმოსავლურად გადაკეთებული „გალიფე“. კანჭებზე ყვითელი ბოტფორტები. ასეთი ფეხები არჩიბალდმა პირველად აბგერმთან იხილა. თეძოები მოკვართული. ზედა ტანზე: ფრენჩი ოდნავ გადაქართულებული. წელი წვრილი. მკერდი აკვრივებული. ბეჭები მსხვილი და მომრგვალო. ხელები დათასმული და მარჯვე.
პაუზა სმურებს შუა.
უეცრად ვამეხ არჩიბალდისკენ მოიხედავს.
მეკეშს მზერა სასტიკი აქვს. მაშ თავი რად დახარა?!
ვერ გაუჩერა?! არა..
ეგების სხვა რამ იყოს.
მაღალი შუბლი ივერიელის. ორბული ცხვირი. თვალები: თაფლისფერი ოდნავ ჟღალნარევი. ტუჩები: თითქო ბავშვის. მეტყველება დანელებულიდა მაგარი.
არჩიბალდ მეკეში სუნთქვას იკრავს. უეცრად შეირხევა:
თვალი თვალს მოჰკრა - და დაინახა: „ის“ კიაფი გახელების... ის... ის.. მიმალული რომაა თუ შეკავებული...
და უეცრად ვიღაცის ლანდმა გადაირბინა.
არჩიბალდს ბაგეზე სიტყვა ასკდება:
სიტყვა - რომელსაც მხოლოდ „ძე“ დაიძახებს.
მაგრამ ხელები მაგიდას ეყრდნობიან -
და მომსკდარი სიტყვა იხრჩობა უთქმელი.
თუ თვითონ იხრჩობა?!
ახლად მოსული იწურება: წარბეი შეუთამაშდა და ტუჩები აელეწა. მორკინალის მზერით უცქერს უცხოელს.
* * *
- სიმღერა! სიმღერა!
- აბა: აზარფეში!
- ვამეხის სადღეგრძელო!
ლხინობენ. მღერიან. ლაღობენ.
ამ დროს ამ ბაღში ერთი ვინმე არ ლხინობს და არ ლაღობს.
სიმღერა ედება სხვა სუფრებსაც.
სომხების სუფრაზე თარია. ვიღაც გასაოცრად უკრავს. თარი ნელდება და მეორე კაცი დაირს იღებს. შეათამაშებს ხელში და ყურთან მიიტანს: და თითქო ყბაყურააო - გაჰკივის მწარედ ბაიათს:
„რუსთაველი აღარ გვყააავს გამკითხავი ვინ არიი...“
„აღსდექ თამააარ დედოფალო! შენთვის ტირიის...“
უეცრად პეტრიძე წამოხტება:
- ვინ კითხავს მაგ უბედურს ან რუსთაველს ან თამარს?! ვაჰმე ისტორიავ!!
„ყბაყურიანი“ შეჩერდება.
ისევ გამოწვევა: ჩახმახივით აყენებული.
ვამეხ სარგისს ამშვიდებს.
მოპირდაპირე სუფრაც წყნარდება.
მაგრამ უეცრად ქართული სუფრიდან გაისმის სმური:
- გაუმარჯოს იმ ამბავს: რომ სომეხი სპარსეთში ქართული სიტყვებით სპარსულ ბაიათს გაჰკივის...
- კაი შეზავებაა შენ ნუ მომიკვდები...
კვერს უკრავს მეორე.
კიდევ სიცილი და კიდევ ხარხარი.
ჭიშმარიტოვს ვეღარ აკავებენ. სუფრაზე ხელს ურტყამს და ხმაჩახლეჩილი გაიძახის:
- ეს კი თავხედობაა: ამდენის მოთმენა შეუძლებელია..
ხრიალი და მიწევმოწევა.
სომხების მაგიდას ვიღაც ბანგვლიანი უზის: ოსი თუ თათარი. ტანად - ახმახი და აყლაყუდა. ეტყობა საშინელი ძალა. სახე ნაგაზს მიუგავს ცხვრის ფარას რომ სდარაჯობს.
ქართული სუფრა სიცილს ვერ იკავებს.
ბანგვლიანი კაცი ნელინელ დგება და თითქო ყეფას აპირებსო - ქართულ სუფრას გადახედავს. თვალებში: ბრაზი.
ყველა მაგიდები მას უცქერიან ეხლა.
ერთ კუთხეში ქალებიცაა.
(ორი შეჯახება უფრო სასტიკია როცა მესამე უყურებს. მესამის თვალი რომ არ იყოს - შესაძლოა შეჯახება არც მოხდეს).
ოსი თუ თათარი ზლაზვნით ირხევა და დამცინავი გამოწვევით ქართულ სუფრას უყურებს.
ქართული სუფრა ილესება როგორც მდინარიდან გამოყვანილი ცხენი მზეზე: ჯერ კიდევ სველი.
შესაძლოა პაუზა ამით გათავდეს?!
არა: თვალი „მესამისა“ წამქეზებელია -
და ქართული სუფრიდან ისმის:
- ამ საფრთხობელას რაღა უნდა?!.
კიდევ სიცილი. კიდევ ხარხარი.
ახმახი უეცრად მუშტს დაჰკრავს მაგიდას. მუშტი თითქოს ბოკსერის ხელია ტყავის ხელთათმანში გახვეული. მაგიდა გაიბზარება და გადაქანდება. სპარსელი ბიჭები გადარჩენილ ბოთლებსა და თეფშებს მისცვივდებიან.
აყლაყუდა ყვირის თვალებამღვრეული:
- ასე დაგამსხვრევთ!.
არჩიბალდ მეკეში მარტო ვამეხს უცქერის.
ვამეხ გაქვავებულია. კუნთები თავის ალაგასაა ყველა.
პეტრიძე წამოხტომას აპირებს. ვამეხ ეხლა მას არ აჩერებს. რისთვის არ?! არ იცის. ტანში რაღაც ქავილს გრძნობს.
ამ დროს პეტრიძის სიტყვაც გადავარდება:
- მაგ სუფრაზე მჯდომთ „ისტორია“ მაინც აქვთ.. ერთი ამ ნაგაზს ჰკითხეთ: აბა რა გააჩნია..
- წახდა შენი „ისტორია“ - შე წამხდარო!.
ისმის პასუხად ახმახის მაგიდიდან.
თვითონ ახმახი კი იშვერს ბანგვლიან ხელებს:
- აი რა გამაჩნია...
- გაგაჩნია თუ არა...
- თავს გაგიჩეჩქვავ შენი „ისტორიით“ - შე ოჩოფეხა...
- აბა ერთი სცადე..
- ვსცადო თუ არა: თქვენმა ვამეხმა არ დაგიცვას...
პაუზა. ეხლა რაღაც უნდა მოხდეს.
„ვიღაცას“ თვალები ვამეხს ზომავენ.
ვამეხ ყურსაც არ იბერტყავს. მხოლოდ ვაშლს აიღებს და შეაგდებს მაღლა. ესვრის ფიშტოს და შუაზე გააპობს. შემდეგ ისევ გაქვავდება. თითქო უფრო მხიარულია. დაცდილი თვალი შეატყობს: რომ მხიარულება ხოტა გადამეტებულია.
არჩიბალდს მოსწონს ვაჟის სისწრაფე და თავშეკავება.
მაგრამ ახმახი არ ცხრება.
- ფოკუსობის მეტი რა იცის მაგან?!
ვამეხ მხოლოდ ახლა შეუტევს გამჭრელი გახედვით. ტანში ატაცება ემჩნევა. შორიდან მუსიკის ნატეხიც ისმის.
- გთხოვთ დაჩუმდეთ..
ვამეხ წამოწეულია მწევარივით.
- დავჩუმდე თუ არა - შენმა....
და გავარდება გინება როგორც თავწაჭრილი ძაღლი.
აყლაყუდას სიტყვა არ დაუმთავრებია..
ვამეხ მოსწყდება და თვალისდახამხამებაში ახმახს გააწნავს საშინელ სილას. ახმახი ბორგავს დაკოდილ დათვივით. შებმა.
შეუტევს ახმახი. იშლება რკალი.
ვამეხ დაწურულია არაბული ურა კვიცივით.
მოუქნევს ახმახი. ვამეხ განზე გახტება. კრივი ასცდება.
მოქნეული ძლიერია მეტად: გადაძალავს მომქნეველს: ახმახი იბნევა. ვამეხ შემთხვევას იყენებს. დაეცემა თავს გადაქანებულ ახმახს და ერთსაც დაარტყამს საშინელი ძალით.
ახმახი იმღვრევა. თვალები ებნევა.
არჩიბალდ მეკეში ვამეხის თვალებს სინჯავს:
მზერა ალესილი აქვს ვაჟს შევარდენივით.
არჩიბალდს ღელვა უნელდება.
ქართველების სუფრაზე ატაცებაა.
ახმახი ირევა. დორბლებს ჰყრის. შეუტევს ხელმეორედ. მოუქნევს გამეტებით. ვამეხ განზე რჩება და მოქნეული ხვდება ფარდულის ბოძს. ბოძი ტყდება და ფარდული იზნიქება.
ახმახი ირევა და თვრება ღონით.
თან ბრაზი ახელებს. თვალებს სისხლი აწვება.
ვამეხ მზადაა როგორც მოზომილი ტორი ვეფხის.
მის თვალს არაფერი ეპარება...
(ეს რა ჩოჩქოლია?! ერთი შეუტევს მეორეს: იქვე - გვერდზე. რა მიზნით?! საბაბი რომ არავის დაუნახავს?!)
ახმახი ბრაზით იხრჩობა.
თუმცა იმედს არ ჰკარგავს:
ბოლოს ხომ ჩაიგდებს მაინც ხელში..
გადავარდება როგორც ადიდებული მდინარით მოვარდნილი ხერგი და თავს დაეცემა მოპირდაპირეს საშინელი გამეტებით. ვამეხ - ეხლაც განზე გავარდება.
მოქნეული გადაძალავს მომქნეველს.
ახმახს რეტი ესხმის. დაბორგავს.
ამ დროს - თითქო განზრახ:
მოჩხუბართა მეორე წყვილი ახმახისა და ვამეხის რკალში შეიჭრება. უცაბედათ?!
ახმახი გადადის შეტევაზე. ვამეხ მოქნეულს იცდენს. ახმახი კიდევ შეუტევს. ვამეხ იცდენს. ახმახი მოუქნევს. ვამეხ გაარტყამს. ახმახი კიდევ მოუქნევს. ვამეხ ისევ განზე გახტება.
მაგრამ უეცრად მოჩხუბართა მეორე წყვილი განზე გახტომილ ვამეხს ფეხებში მოექცევა. ვამეხ წაიფორხილებს და ხალი ფეხი ჩაეკეცება..
ახმახი სარგებლობს შემთხვევით. გაექანება და ისაა - უნდა გაანადგუროს დარტყმევით წაფორხილებული ვაჟი... მაგრამ უცხოელის ფრენჩი უკვე განზეა გადაგდებული: არჩიბალდ მეკეში ფოლადური მოსხლეტით ახმახს დაეტაკება..
ხრიალი. ჩოჩქოლი.
ახმახი ახლა უცხოელს შეუტევს სასიკვდილოთ.
მაგრამ ერთი ლაზათიანი დარტყმა ბოკსერისა - და უზარმაზარი ხერგი მაიმახი მიწაზე იშხლართება.
ხრიალი. აურზაური. წამოწევა.
ვამეხ ფეხზეა და რკალს აკეთებს.
არჩიბალდ მეკეში მის მხარეზეა.
ორივეს ნდომა ეხლა მარტო ისაა: რომ საერთო შეხლაში ერთიც არ მოხვდესთ.
არევდარევა ცოფდება უფრო და უფრო.
ზოგნი რევოლვერებსაც იძრობენ.
სიკვდილის სუნი ახლოა სადღაც.
მაგრამ ამ წამს საშინელი ყეფით დოგი მოვარდება. „ალლან“ ხედავს თავის პატრონს გარშემოსეულს და გააფთრებული მეომართა რკალს ერთი შეტევით არღვევს. ის არის: ორი სამი იქვე უნდა გაანართხოს მიწაზე - რომ პატრონი შესძახებს: „ალლან!.“ დოგი მშვიდდება. თუმცა საშინლად იღრინება.
მოჩხუბარნი სახტად რჩებიან.
დოგისათვის სროლა ფიქრადაც არ მოსვლიათ.
არჩიბალდ და ვამეხ მორკინალთა თვალებით ზომავენ ერთიმეორეს. თვალებში ეხლა - უცხო სიხარულია.
უცხოელი თავს ამცნობს ყველას:
„არჩიბალდ მეკეში“.