ტყით მიდის ვინმე. უცნაურ ბალახს ფეხს დააბიჯებს. წამსვე აერევა გონება. განაგრძობს ვლას. ჰგონია უკან მიდის. ჰკარგავს მიმართებას. გაიხდის ტანსაცმელს. გადააბრუნებს. ჩაიცვამს გადაბრუნებულს. გონზე მოდის. უბრუნდება გზნება მიმართების. გზას გაუდგება. არის დაცდილი თქმულება ასეთი.
არჩიბალდ მეკეში წევს. ჯერ კიდევ ღამეა. მთვარეს ელევა ფანტასმები. მაგრამ არჩიბალდს არ სძინავს. ან უკეთ: ნახევარ ძილში სიცხადის პირასაა გამოსული მისი შეცნობა. იცის - სად არის. არ იცის მხოლოდ მიმართება. არეულია. ამრეზილი. აღრენილი. თუ პირიექცა უცნაურ ბალახზე გადავლილივით. ბაგდადიდან ჰამადანამდე რუსის რაზმს კაზაკ პალიჲს მეთაურობით რომ გამოჰყვა - ეგებ ასეთი ბალასი შეხვდა. ან თვითონ ეს გზა „ბაგდად-ჰამადან“ ეშმაური ბალახია თავად. არც იქით - არც აქეთ. არც წინ - არც უკან. არც ზემოდ - არც ქვემოდ. გზნება პიროვნების ფანტასტურ ობობას ქსელშია მოქცეული: ყოველი კიდური პირს იცვლის და საყრდენი მუხლი გამქრალია. ირღვევა პიროვნება: ორად სამად ოთხად ხუთად. უფრო ორად. ერთი: მეორის განზე დგას. ერთი უყურებს. მეორე მოქმედობს. არჩიბალდ მეკეში თვალს ადევნებს არჩიბალდ მეკეშს. შიში ერევა: რომელიც ხან ერთს ბზარავს და ხან მეორეს.
აგონდება არჩიბალდს ნათხრობი. ძნებთან არის ვინმე მოსვენებული. მზე მაგრად აცხუნებს. გვერდით ცხენი გარინდულა. უეცრად ძნებთან მჯდომარე თვალს მოჰკრავს ვიღაცას. ისიც ძნებთანაა მოსვენებული. მისი გვერდითაც ცხენია გარინდული. იკივლებს საცოდავი, ორეულს გამოცინობს თავისას. წამოვარდება. ცხენს მოევლება. გააჭენებს. ესმის თქარათქური. მისი ცხენისაა ეს თქარათქური - თუ? ჰა: უკანიდანაც მოისმის. ალბად ორეული თუ მოსდევს. შიში აიყვანს. ცხენიც გიჟდება. გზაზე დავარდნილს ნახულობენ ნახევრად გონწასულს. პირზე დუჟი გადმოსვლია.
არჩიბალდ მეკეში წამოდგება. გავა აივანზე. გადახედავს ჰამადანს. მთვარე აგრძელებს ფანტასმების თოვას. თუმცა უკვე ცხრება. მაგრამ ეს ძაფი ზმანეულის და სიცხადის გაყრისა უფრო სასტიკია. ეშინია: ჰამადანის თავზე თავის ორეული ან დაინახოს: შევარდება ოთახში. ლოგინზე დაეცემა. ბურანი მოიცავს. შეცნობა ნემსივით დაცოტავებული მიდის შორით შორს: თითქმის იკარგება. მაგრამ ნემსის შეცნობა თავის თავს უცქერს. არჩიბალდ მეკეში თვალს ადევნებს არჩიბალდ მეკეშს შორეულში.
* * *
არჩიბალდ მეკეში მხატვარია. 1914 წელს პარიზის Salon d'automne მიიღებს მის ნახატს. ტილო არაა დიდი. უბრალო ლანდშაფტი. სიცხით ამწვარი ველი. ფართო მდინარე მოთეთრო. მდინარის პირას შავი ხარები მრავალი. წყალს დაწაფებიან მწურვალენი. თავები მაღლა აუწევიათ: უკანასკნელ ჩქეფის ჩასანერწყვად. მაგრამ თვალები უცნაურს ხედვენ: ლანდს თუ ლანდებს მდინარეზე გადაფრენილს - თითქო სხვაქვეყნიურს. საოცარი გამოხედვანი. ნახატი იქცევს ყურადღებას. მურები საშინლად დარბილებულნი. თეთრი: ოდნავ მტრედისფრად გადასული. შავი: თითქო ჭვირვალ წყალში მუქი გიშერი. მეწამული: როგორც მზვარეში დაფრქვეული ბროწეული. კომპოზიცია - ვით გადაგრაგნილი მუხა. ფაქტურა: მიწა პირველყოფილი. ნახატი გამოდის ჟურნალში რეპროდუქციით. იქვე ავტორის პორტრეტიც. ნახატი იქცევს ყურადღებას. მაგრამ პორტრეტიც იტაცებს თვალს. სახე: ნელი. თვალები: რუხიფერის ოდნავ ლაჟვარდ გადაკრული. ცხვირი: სწორი - მხოლოდ ორბულ აქედილი შუაზე. თმა: შავი ორად გაყოფილი. მთელს მეტყველებაში: სასტიკი სინელე. მაგრამ ბოლოს შეამჩნევ მაინც: შენელებით ატეხილობაა უჩვეულო დაკავებული.
არჩიბალდ მეკეშს მოდის მოსაწვევი ბარათი ამერიკელ მილიარდერისაგან. ფერგჲუს ერვოორ უცნაური კაცია. მას აქვს ვილლა ხმელთაშუა ზღვის პირას გამართული. მის ხასიათში სპლინია დაბუდრებული. იგი იწვევს ყოველ ზაფხულს რჩეულ პირებს ევროპის ყველა კუთხეებიდან. ჰქმნის მათთვის ახალ ქვეყანას. ცხოვრობს შექმნილი ქვეყნით. ერთობა: ჰკლავს სპლინს დროგამოშვებით. თან ფიქრობს: ღმერთმა ალბად მისთვის გააჩინა ქვეყანა რომ მას სპლინი მოერია. ფერგჲუს ურვოორ ჰკლავს სპლინს დაჟინებით სანამ სპლინი თვითონ არ მოჰკლავს მას. სიკვდილის ჟამს ფერგჲუს ურვოორ უთუოდ დარწმუნდება: რომ ღმერთიც მასთან ერთად გარდაიცვალა თვითონ.
არჩიბალდ მეკეში მოწვეულთა შორისაა. რჩეულნი ასორმოცდაათამდეა. მხატვრები. მუსიკოსები. არტისტები. პოეტები. მომღერალნი. დამკვრელნი. ფილოსოფოსები: მხოლოდ ისინი რომელთაც აზრის სხვაგვარი მობრუნება იციან და სტილით წერა. რომანისტები. მონდენები: ლორდ გარრის ტიპის დორიან გრეჲდან. ქალები და კურტიზანები: უკანასკნელნი მანონ ლესკოს ტიპის. ეროვნებით: ინგლისელი. ფრანგი. გერმანელი. იტალიელი. ესპანელი. ნორვეგიელი. დანიელი. შვეციელი. ჰოლლანდიელი. შოტლანდიელი. რუსი. პოლონელი. ბერძენი. რუმინელი. მრავალი სხვა კიდევ, პროფილები ნაირი: ძველი რომაულიდან ამდროულ ჰერბაულამდე. შიგადაშიგ ხეტტური. ეგვიპტური. კოპტური. ფინიკიური. ხალხები კვდებიან - პროფილები რჩებიან.
ვილლა - მხატვრული სტილით აგებული. ქვა: გრანიტი. სიმაგრე კლდეების. უზარმაზარი. შიგნით დარბაზი მრავალფერი: თეთრი - ყვითელი - მეწამული. შუაგულში საკონცერტო. სამასამდე ოთახი საცხოვრებელი. თვითეულ სტუმრისათვის სამი: საწოლი - სამუშაო - საპირფარეშო (როფით). ყველა კომფორტით მოწყობილი. ელექტროს ღვარი. წყალი დაუშრეტელი. აუზები. თავლები ინგლისური და არაბული ჯიშის ცხენებით. ეტლები. ავტომობილები (ოცდახუთი). ხუთი ჰაეროპლანი. სამი გემი. ვილლას ირგვლივ ათქვირებული ბაღები რჩეული ყვავილებით და მცენარეებით - ათი ვერსის კვადრატის სივრცეზე. ხეივნები სხვადასხვა სტილის. ასფალტით გაგლესილი ტაშირი: ლაუნ-ტენნისისათვის. ორკესტრი სიმებიანი: ასორმოცდა ათი კაცისაგან შემდგარი. დამკვრელები ზანგები ყველა - გარდა დირიჟორისა. დროსტარება და ქეიფი. პრემია მიღებულნი მზარეულები. საჭმელებით შედავება ძველ რომაელებს. ათასნაირი სასმელი: ტოკაჲ, ხერესი. შამპანური განთქმული ფირმების. კონიაკი სხვადასხვა. შარტრეზი. შერიბრენდი. კოკტაჲლი. ბაღებში მაღალი კოშკები გარშემო აივნებით. გადასახედავები ზღვისაკენ. განსამარტოვებელი ადგილები. მრავალი სხვა: ფერგჲუს ურვოორის ფანტაზიის დამცხრობი.
ფერგჲუს ურვოორ კმაყოფილია ასეთი კუთხის შექმნით. ეხლა ესმის მას ღმერთის სიტყვა ყოველის გაჩენის დღის შემდეგ: „ეს კარგია“. ყვითური სახე რომელსაც ბალანი არაოდეს უნახავს უღიმის ნაოჭშეყრილი. ხმელი ტანი აყვანილია კმაყოფილებით. წვრილ ჭკვიანურ თვალებში კიაფობს ოდნავ სიამაყე. ფერგჲუს ურვოორს ერთი რამ აწუხებს მხოლოდ: რომ მას არ შეუძლია მთელი ეს ვილლა მთელი მისი მორთულობით მთელი მისი მიდამოებით მთელი მისი მცხოვრებნით - ზღვის ზედაპირზე გადაიტანოს და შექმნას მისგან მცურავი კუნძული. მაგრამ ხმელი ამერიკელი ყვითელი და ქოსა მაინც მოხარულია: რომ შეჰქმნა არე ახალი რასსის შერჩევისათვის. ფერგჲუს ურვოორ დაჯერებულია: ამ კუთხეში შეხვდებიან ერთიმეორეს: გონება ყოვლის გამგები - ინტუიცია იდუმალის მიმხვედრი - ეროსი წარმომშობი შთაგონებით ატაცების - სხეული მწყურვალი მეორე სხეულის - ნდომა კიდურების გადამლახავი.
ფერგჲუს ურვოორს ფრიდრიხ ნიცშე არ უკითხავს. ან რად უნდა მისი წაკითხვა. ფერგჲუს ურვოორს ჰგონია: რომ იგი ჰქმნის ნამდვილ სარბიელს ზეკაცის მოვლენისთვის. იგი განზე დადის. სტუმართა ჯგუფებს შორიდან უყურებს გვერდულა მზერით. ხანდახან თუ გაერევა ჯგუფებში როგორც ყიალა ასტრალი. მის უცვლელ სახეზე რომელიც გადასულ ფარაოს მუმიას უფრო წააგავს იშვიათად ირონიულ ღიმილს თუ შეამჩნევ. ისიც - ოდნავ. სევდა: სანამ მის სახეს მიაღწევდეს - კვირტშივე კვდება. ფერგჲუს ურვოორის ნება ამერიკული სიჯიუტით არის გაჭედილი...
* * *
ივლისის დამლევს სიცხე მწვავდება. ქეიფი ჩრდილოებშია გამართული. ფერგჲუს ურვოორ დაბადების დღეს ზეიმობს. ზეიმი სამი დღე გრძელდება. ლხინი თითქო ორკესტრია: რომლის ამღერებულ ტანს ალესილი დანით გადასჭრის ხოლმე: ხან ლამაზი ქალის სხეული რომელიც შამპანურის ქაფია - ხან თვითონ შამპანური რომელიც ლამაზი ტანის აფეთქილი წყურვილია - ხან მოხდენილი სიტყვა რომელიც ნაკვეთი სონეტია - ხან გამჭრელი თვალის თვალში თვალგაყრა რომელიც ზმანებით რკალია წყვილების გადაღვედვის. ლხინი ორკესტრია თითქო. მაგრამ ნამდვილი ორკესტრიც სმენას უტკბობს მოლხინეთ. ცეკცა. მღერა. დაკვრა სოლისტების. სიმღერა სოლისტების. ლექსები პოეტების, სმურები. სმურები და ყველგან სახელი - „ფერგჲუს ურვოორ“. ხმელი ამერიკელი ცოცხლდება: სიყვითლე მქრალ სითეთრეში გადადის. სიქოსე თითქო პირის მოპარსულობაა ახალი. გადაფშუტას თვალები მხოლოდ მინაბულობაა. ფერგჲუს ურვოორ ცოცხლდება: ხალისიანი - ხალასი ხდება. მონოკლს მოხდენილად ატარებს. ღიმილი ტუჩებს უახლებს. ფრაკი მარჯვედ აქვს. თოვლივით თეთრ პერანგზე თხილის კაკლის ოდენა ბრილიანტი უბრწყინავს. და თვითონაც ბრწყინავს როგორც ბრილიანტი.
ორკესტრი ჟინიანობს. ესტრადის თავანზე ტილოა კინოსთვის. მოლხინეთ არც უბედური მიწის პლანეტა ავიწყდებათ. ტილოზე გაირბენს: ხან ბოქსერი. ხან ტენორი. ხან კოკოტი. ხან ლედი. ხან დეპუტატი. ხან პრეზიდენტი. ხან კაჲზერი. ხან დამნაშავე. ხან მოდის - მანეკენი. მოლხინეთ ამბებიც აინტერესებთ. და - იმავე ტილოზე გაირბენენ რადიოდეპეშები. ჩინეთში ეს. გერმანიაში ეს... ქრონიკა - ქრონიკა: მეტაფიზიკური დეტალები პლანეტის. შეჩერება - და ისევ: სონეტები სიმღერები ცეკვები სმურები. უკანასკნელნი - ყველაზე ურიცხვნი და ყველაზე მოსაწყენნი.
მხოლოდ ერთი სმური იჭერს სმენას... „კაცი შემქნილია... მაგრამ თვითონ ჰქმნის სამყაროს“... (ფერგჲუს ურვოორ თავს მაღლა ასწევს: ალბად მასზე ლაპარაკობენ). „ეს მქნელი - სულია ადამიანის“... (ფერგჲუს ურვოორ ვერ ერკვევა)... „სული ჰქმნის და აერთებს“... (ფერგჲუს ურვოორს ეშინია ფლეგმა არ მოაწვეს)... „სული ძარღვია მიწის პლანეტის?.. (ფერგჲუს ურვოორ პლანეტის ხსენებაზე ყურებს აცქვეტს: ის ხომ პლანეტის მბრძანებელია)... „ჩვენ ვქმნით ახალ სულს“... (ფერგჲუს ურვოორს ესმის მხოლოდ პირველი სამი სიტყვა რომლიდან: მეორე სიტყვა გამარჯვების კურსივით უმართავს მას უბალნო წარბებს)... „ჩვენ ვქმნით ახალ რასსას... ჩვენ“... და ფერგჲუს ურვოორ უეცრად კინოს ტილოსაკენ გაიხედავს. სხვებიც. ტილოზე: „ერცჰერცოგი ფრანც ფერდინანდ მოჰკლა სარაევოში სერბიელმა პრინციპიმ“...
აპოპლექსიური სხეული რომ დაეცემა ღრანჭი მოექცევა და ცალი თვალი ჩაეფშუტება: ტანის ერთი მხარე ცახცახით ღაფავს სიცოცხლის ძალას. ზეიმს წვეთი თუ დაეცა: ღრანჭი მოექცა და ცალი თვალი ჩაეფშუტა: სხეულის ერთი მხარე - მარჯვენა თუ მარცხენა - სიცოცხლეს ღაფავს. ფერგჲუს ურვოორ ტილოზე კითხულობს როგორც ძველი ნაბუქოდონოსორ: „მანე ტეკელ ფარეს“ და თვითონ გუდაფშუტა იფშუტება ვით გუდაფშუტა.
* * *
არჩიბალდ მეკეში გველნაკბენივით შეირხევა: ძველი ბაბილონის მაგიური სიტყვები სმენაში ტყვიასავით ჩაესხმიან. ეს არ „აგონდება“. ეს ეხლა ხდება. ბაბილონი ჰამადანიდან ახლოსაა. გრძნობს ცივს ოფლს.
* * *
სამი დღის შემდეგ ვილლა ხმელთაშუა ზღვის პირას უდაბურია. ფერგჲუს ურვოორ - ჩამქრალი გუდაფშუტა - ისევ ამდგარა. ხმელი ამერიკელი ქოსა და ყვითელი ისევ სპლინითაა გავსებული: თუმცა ძალზე დამჭკნარა. მიღოღავს ცალიერ ხეივანში. ფერგჲუს ურვოორს უწინ მხოლოდ ის აწუხებდა: რომ მთელი ეს ვილლა მთელი მისი მორთულობით მთელი მისი სტუმრებით მთელი მისი მიდამოებით - არ შეუძლია მას გადაისროლოს ბადესავით თვითონ ზღვაში და გახადოს იგი მცურავ კუნძულად. ფერგჲუს ურვოორ ეხლა გრძნობს რომ ეს ნდომა ცუდათ აუსრულდა: ვილლა რაღაცამ აიტაცა და უდაბურში გადააგდო როგორც უსარგებლო ბალასტი. სტუმრები სადღაც გადავარდენ: თუ თავს უშველეს. დარჩა თვითონ - მარტო: წინანდელი აფუებული სპლინით. ფერგჲუს ურვოორ მიღოღავს ხეივანში როგორც გალახული მუხლუხო. „მოწყენა სათავეა ყოველის“. პირში - სიმლაშე. თავში - გაბრუება. ყურში - კოღოს ზუილი. ხეზე - ჭიჭინობელა. ზღვა - ნაცრისფერი კალა. სიჩუმე - გაგუდვა მხოლოდ. მოწყენა: მხოლოდ მოწყენა.
ფერგჲუს ურვოორ ნაბიჯს უმატებს. ხეივნის ბოლოში ვიღაც ზის. ამერიკელი გრძნობს უცნობ სიხარულს. უცნობი იდაყვ დაყრდნობილია. ფიქრი შორი... შორი... ფერგჲუს ურვოორ უახლოვდება.
- მოსჲე არჩიბალდ მეკეში.
- სერ ფერგჲუს ურვოორ...
- თქვენ აქ...
- დავრჩი...
- თქვენ მარტო...
- ყველა გაიფანტა...
- ძირებმა გაიტაცეს...
- თქვენ?!
- მე ძირები არა მაქვს...
ფერგჲუს ურვოორ გაკვირვებულია. გაკვირვება ფერს ჰმატებს ხმელს ამერიკელს. ყველას ძირები აქვს. მასაც აქვს ძირები. თუ დაუძახა ამერიკამ - გაჰყვება ძახილს. თუმცა სპლინსაც გაიყოლებს თან ან თვითონ გაჰყვება. მაგრამ ეს მხატვრები - უფესვო?! ხედავს: სახე შეცვლილია. შუბლი მოღუშული. თვალები შორს წასული. ტუჩები უძრავი. ურვოორს უხარია: ალბად მასაც სპლინი მორევია.
- მოსჲე მეკეში? არ ფიქრობთ ეხლა: რომ ჭკუამახვილი ჰებრაელი მართალს ამბობდა: „მოწყენა სათავეა ყოველის?!“ მე ვგონებ - მართალია...
- შესაძლოა...
- თქვენ უგუნებოთ ხართ...
- შესაძლოა...
- მოწყენა... მოწყენა...
- არა: სევდა უფრო... ნაღველი...
* * *
არჩიბალდ მეკეშს გული ეხუთება. ხამადანი თუ ხუთავს. ადგება. გავა აივანზე. ჰამადანს სძინავს როგორც დაკიდულ ბაღს სემირამიდისას. ყველაფერი ზმანებაა: ლანდი - მოჩვენება. ეგებ-მეც. მაგრამ მოჩვენება უსისხლოა: ჩემი გული და ფართქალოს როგორც დაისრული ჩიტი. ბრუნდება. ისევ ლოგინი და ძილი თვალღია... გარეთ დოგი „ალლან“ იღრინება: ლანდებს თუ ხედავს: ჰამადანი სიზმრეულია. ან შესაძლოა: არც მას სძინავს. ან თუ სძინავს - ნახევრად. შეიძლება ისიც იგონებს და ნაღვლობს: სადაა მისი ფესვები? ისევ ბურანი ერევა. არჩიბალდ მეკეში - ნომერი მეორე - ისევ გამოდის სცენაზე. არჩიბალდ მეკეში ნომერი პირველი - სიმზარეთიდან მას თვალსადევნებს...
* * *
სამი წელი. აუტანელი. ძახილი ვილლადან: „ახალი რასსა“ - სადღაც შორს შორს: თითქო მოგონებული. ეხლა სხვა პაროლი: „ლატინთა გენია“ - „სლავების იდეა“ - „გერმანიის სული“ - „ბრიტანეთის ხელმწიფება მსოფლიოს გამრიგებელი თუ მომრიგებელი“; სხვა კიდევ მრავალი. და თანვე: სისხლი. ჟლეტა. სიმშილი. მოჭრილი ფეხები ცალკე დასაფლავებული. ტირილი მოჭრილ ფეხების როცა მექანიკურ ფეხებს აკეთებენ. სევდა უკანასკნელთა. თანჩაყოლებული დამარხულ ფეხებთან. სიკვდილი ნაყოფის. ძუძუების ატირება დედების. ძმის დაკარგვა. მამის დაღუპვა. მეგობრის გაქრობა. გამოთხოვება მეომრების სანგრებთან. ცალი თვალის დავსება და მეომრის ცრემლი დაობლებულის. დაბრმავებულის დაბრუნება საცოლესთან. საცოლეს ტირილი და უნუგეშობის გაღრმავება ამ ტირილზე. შორეული კვნესა სადგურზე - საცა ბარათებს ელიან. ერთისაგან ბარათი არ არის თუ აღარ არის. აღარც მეორისგან. არც მესამისგან. და კივილი კივილი: დედის-დის-მამის. მოკლულთა სია. დაჭრილთა სია. სიების კითხვა გაზეთებში: საგრაფოს სამმართველოსთან თუ სოფლის კანცელარიასთან. ძებნა ნაცნობ გვარისა თუ სახელის. ცხოველის გზნება: „ნეტავ ჩემი არ ამოვიდეს“... სხვა - „სხვა“ არის; ჩემთვის ერთია. გამხეცება და გულის გაცივება. კიდევ სხვა მრავალი. კიდევ სხვა მრავალი.
არჩიბალდ მეკეშს არავინა ჰყავს: არც დედა არც ძმა არც დაჰ არც სხვა ნათესავი. არც მამა?! - სადაა - ვინ იცის. მეკეში: თავბრუდახვეული ატომი - სხეულის გარე - რეტდასხმული - მოხეტე - სევდითა და ნაღველით. ვერ გაჩერება ერთ ფრონტზე. ნდომა გადაკარგვის თუ დაკარგვის. თხოვნა მეგობრის ლორდ კ-რტის მიმართ. მოქცევა კორესპონდენტად გენერალ ტომსომთან მესოპოტამიის არმიაში. შეხვედრა კაზაკ პალიჲს რაზმს რომელმაც საშინელი სივრცეები გადალახა და შეუერთდა ინგლისელ წინაპართა რაზმებს. თხოვნა იმავე ლორდისადმი და მესოპოტამიიდან სპარსეთში გადმოსვლა პალიჲს რაზმის ნაწილთან ერთად.
არჩიბალდ მეკეში მოგონებით მიდის სადღაც შორს.
მესოპოტამია-სპარსეთი: ეს უახლესი გზაა. მაგრამ სწორედ ამ გზის მოგონებით გავლა უშორესია. მესოპოტამია; აკვანია კაცობრიობის. აქ თვითონ ნიადაგშია ასეთი გუნება. აქ თითქო ყველაფერი ბავშია კიდევ. მაგრამ რამდენი გაუვლია ამ ბავშვს. სწორედ ბავშვის ხანის მოგონებაა რთული: რადგან მისი ხანა უგრძელესია ყველა ხანაზე. დიდი ტოლსტოჲ ჰოო რა მართალია: პირველი წლიდან მეხუთე წლამდე ხანი უფრო გრძელია ვიდრე მეხუთე წლიდან მეოთხმოცე წლამდე. უგენიალესი სინამდვილე. ვინ იცის: ეგებ უკან (პირველი წლის უკან) საშოსკენ - ხანი კიდევ უფრო მეტია. უთუოდ მეტია.
არჩიბალდ მეკეშს „ძირები“ არ აქვს: იქ იგი „უძიროა“. მიდის უკან: შორიშორს დაუსრულებლივ. ყველაფერი ლანდი. ყველაფერი ნასახი. გუნება-რომელსაც სიცხადეში ვერ დაიჭერ. გუნება-რომელსაც ვერც სიზმარეთში დაიჭერ. ეგებ მაშინ დაიჭირო: როცა სიცხადე ზმანეულს გადაეჭრის. არის აქ საიდუმლო ზღვარის ძაფი. ამ ძაფს ხედავ ძილიდან გამოსული მაგრამ ჯერ კიდევ არ გაღვიძებული. მაშინ გული ისე იწყებს ფეთქას თითქო იგი მთელი სამყაროს პულსი იყოს: ვერ ეტევა საგულეში. ჰსურს-შეეხოს ძგერით იმ უჩინარ ძაფს. წინ გაქანდება: უნდა შეეხოს. შეხება და გულის გაჩერება ერთია: ძაფი წყდება-გულიც წყდება. ადამიანი სიკვდილს ისუნთქავს... და უეცრად გამოეღვიძება. წამოვარდება. ჰაერი აღარ ჰყოფნის. გარედ გავარდება. გული საშინლად უცემს. გარეთ: ცის თაღი დააჩერდება და შეანელებს.
აქ არის „ის“ გუნება. ეს გუნებაა გალხობილი მესოპოტამიაში. გაბრუებული ბელტი. მიყუჩებული ქვა. მდორე მდინარე. მთვლემარე ჩირგვი. მოწყენილი კენჭი. ფრთებდახრილი ტოტი. განაბული ნიბლია. სველთვალებიანი უშობელი... ყველაფერი ამ გუნებას ატარებს. აქ არის პირველი მიწა: პირველი სიცოცხლე. და როგორც ასეთი: სიცოცხლე ახლო - საშოსთან ანუ სიბნელესთან თუ სიკვდილთან. არსად არჩიბალდ მეკეშს ასეთი გუნება არ უგრძვნია. გუნება-თითქო სრულიად გამდნარი ბაგდადიდან ვიდრე „ტაკ-ი-გირიმდე“: საცა სპარსეთის საზღვარი იწყება.
არჩიბალს მეკეში მოდის ეხლა შორიდან: რომელიც თანდათან ინთქება თითქო ბავშვის დღეებში. გზა საშინელი. ათასი საფრთხე. მაგრამ გზა მიმზიდავი როგორც ხანდახან თვითონ სიკვდილი. აგონდება მრავალი. ტიგროსის სარკე რომელშიაც კენჭებს ათვალავდი. ეს იშვიათად ხდება ყვითურად მღვრიე მდინარეში. შეიხ-ბენეგირის სახლი. თავლა ცხენით. თავდასხმა. შვიდი ცხენის წართმევა. შეიხ-ბენ-ეგირის რისხვა ვეფხისა და ბოლოს მისი ცრემლი ბავშვისა. სოფელი კეთროვანთა - სადაც ყველა კეთროვანს აგზავნიან და საიდანაც არ არის ამბის მთხრობელი: ცოცხლად სიკვდილის სამთავრო. ხმელი დაჯღვარკული კუნელა და მის ტოტზე ჩამოკიდებული კეთროვანი ჩამოხრჩობილი. ღიად დარჩენილი თვალები თავისმკვლელის - რომელთა უსინათლო გამოხედვაში სჩანს მთელი სამყარო ცოდვილი და საცოდავი. თავდასხმა ქურთების ღამით. გააფთრებული თავდაცვა. კაზაკების დატრიალება თოფნაკრავ მგლებივით. დაჭრა. არჩიბალდ მეკეშის რკინეული სინელე და მისი ცხრა თვალიანი „კოლტი“. „ალლანის“ ყეფა საშინელი. კოლტის დაცლა და მეორე კოლტისათვის მობრუნება. მოვარდნა უზარმაზარ ქურთის გაშიშვლებულ ხმალით. ერთი წამი და არჩიბალდ მეკეში უნდა დაეცეს მოვკეთილი. მაგრამ „ალლანის“ შეტევა და ერთი ნახტომით ქურთის ხრამში გადაგდება. შემდეგ: ისევ კოლტი და კაზაკების ყიჟინა. თან „ალლანის“ საშინელი ყეფა რომელიც გრიალით გადადის ყრუ ხეობაში. ქურთებს „ალლანი“ ვეფხი ჰგონიათ მთვარის სინათლეზე აფორაჯებული და ხავილით სადღაც გადავარდებიან... არჩიბალდ მეკეში ამ წამს აზმორებს: რკინასავით იმართება რაღაც მის ტანში. შემდეგ ისევ ბურანი მოიცავს და თვალღია ძილს მიეცემა.
* * *
ტყით მიდის ვინმე. უცნაურ ბალახს ფეხს დააბიჯებს. წამსავე გონება აერევა. ჰგონია: უკან მიდის. განაგრძობს სვლას. ჰკარგავს მიმართებას. გაიხდის ტანსაცმელს. გადააბრუნებს. ჩაიცვამს გადაბრუნებულს. გონს მოდის. უბრუნდება გზნება მიმართების. გზას გაუდგება. არის დაცდილი თქმულება ასეთი.
არჩიბალდ მეკეში წევს. ჯერ კიდევ ღამეა. მთვარე ჩასვლას აპირებს. ლანდები მალე გაჰქრებიან. არჩიბალდ მეკეშს არ ძინავს. ან უკეთ: ნახევარ ძილში მისი შეცნობა სიცხადეზეა გამოსული. იცის სად არის. არ იცის მხოლოდ მიმართება. არეულია. ამრეზილი. აღრენილი. ფეხი თუ დააბიჯა უცნაურ ბალახს და გუნება გადაუბრუნდა. ბაგდადიდან ჰამადანამდე მრავალია ასეთი ბალახი. ან თვითონ ეს გზა „ბაგდად-ჰამადან“ ეგების ეშმაური ბალახია თვითონ. არც იქით არც აქეთ. არც წინ არც უკან. არც ზემო არც ქვემო. გზა აბნეული ატომი: რეტდასხმული. ტანსაცმელი გადაიბრუნოს?! ტანსაცმელი გახდილი აქვს. ან საით გაბრუნდეს?! ეგებ მობრუნება იგივე გადაბრუნებაა.
მეკეში ეძებს თავის თავს. ვერ ნახულობს ფესვებს. არც ძმა არც დაჰ არც დედა არც სხვა ნათესავი. არც მამა?! მამის ხსენებაზე მარჯვენა ხელს გულთან მიიტანს. გულზე ჩამოკიდებული აქვს ზაფრანის ფერი ბოღჩა. ეს არ არის ჯვარი. არც ხატი. არც არილი. აქ შეკრულია მამის მედალიონი... წყაროს ხანდახან ამორეცხენ. ცალიერდება მისი ტანი. კუთხეში წყაროს თვალი მოხეთქს ცინცხალი. წყაროს ტამი ფართოვდება: თითქო მუცელს ივსებს გამშრალს... არჩიბალდ მეკეშის გული ივსება ტანცალიერ წყაროსავით. წამოდგება: ჰსურს მთვარის ჩამავალ სინათლეზე დახედოს საყვარელ სახეს. აივანს მიმართავს - და უეცრად მის წინ კარებში ვიღაც კაცი მაღალი. ნათელი შუბლი. თაფლისფერი თვალები. ჭაღარაშერეული წვერი. მოკუმული ნიკაპი. ორბის ცხვირი. თვალებში: სიმშვიდე... სიმშვიდე... გახელებამდის. კაცი ვაჟს უღიმის. უნდა რაღაც უთხრას. წამოიწევს ხელმოსახვევად... „მამა“... იკივლებს არჩიბალდ. ხელებს მოხვევს. ხელებში რჩება მხოლოდ ლანდი. „მამა!“... იკივლებს კიდევ არჩიბალდ. „ალლან“ წამოვარდება. მიიხედ-მოიხედავს: მტერი არ არის. ყელზე მოეხვევა ტორებით.
არჩიბალდ ტირის. მას გვერდით დოგი ეალერსება: უშველებელი - ხატულა-მოთეთრო და ყვითური ლაქებით ასპიდისფერი ტანზე. თვალები: ერთი რუხი და მეორე ყვითელი. არჩიბალდ ტირის. „ალლან“ ეალერსება.
ჰამადანის თავზე ალიონია მტრედისფერი.